Eten in de zwangerschap
Na mijn artikelen over eten met je kindje, kreeg ik van meerdere vriendinnen de vraag of ik ook eens kon schrijven over eten tijdens de zwangerschap. Er is een boel onzin te vinden op het internet, en ook huisartsen en verloskundigen lijken niet altijd alles te weten.
Natuurlijk wilde ik dat! Naast balen van wat ik niet mocht eten tijdens de zwangerschap, heb ik ook heel vaak hard gelachen om wat ik hoorde dat anderen dachten niet te mogen eten.
Uiteraard met disclaimer: ik ben geen diëtist, arts of verloskundige. Dit artikel is gebaseerd op de wetenschappelijk onderbouwde literatuur die ik over dit onderwerp heb gelezen, plus de adviezen van mijn verloskundigen en huisarts. Doe dus vooral waar jíj je veilig en goed bij voelt. Wees je er wel van bewust dat er een boel paniek wordt gezaaid en sommige adviezen die ik hier ontkracht ook echt bullshit zijn.
Informatie over eten tijdens de zwangerschap
Hoe kwam ik aan die wijsheid? Het fijne boek Zoete kinderen eten geen suiker van Ionica Smeets was een bron van heel veel informatie. Ook dit artikel uit de NRC was bijzonder informatief. Ook heb ik – geheel tegen mijn principes in – regelmatig de website van het voedingscentrum geraadpleegd. Ten slotte gaat veel dank uit naar mijn huisarts en de heerlijk nuchtere dames van “mijn” verloskundigenpraktijk, die heel veel zin en onzin van elkaar voor me hebben gescheiden.
Misselijk tijdens de zwangerschap
En als je (net) zwanger bent en al over je nek gaat bij de gedachte aan eten: het gaat sowieso over, het kan alleen even duren.
Hormonen zijn rare dingen. Ik ben doorgaans dol op vis en schaaldieren, en tot 14 weken zwangerschap bleef ik dat. Op reis in de VS at ik in Monterey nog pasta met vis en schaaldieren. Drie dagen later dreef de geur van gegrilde zalm me een restaurant in San Francisco uit… De rest van de zwangerschap heb ik, afgezien van een klein beetje witvis door de pasta, geen zeebeest meer gegeten, maar twee dagen na de bevalling at ik met véél smaak weer sushi. Het komt goed, al kan het even duren.
Niet eten als je zwanger bent
Waar ben je bang voor? Toxoplasmose en listeria. Beide infecties kunnen verlopen zonder dat jij het merkt, maar met desastreuze gevolgen voor de fysieke en mentale ontwikkeling van de baby. Veel mensen doen paniekerig over salmonella, maar dat is voor zover ik heb begrepen echt alleen gevaarlijk doordat je er zelf heel ziek van kunt worden. In Zoete kinderen eten geen suiker lees je er meer over dit risico.
Niet eten tijdens de zwangerschap
- Zachte ongepasteuriseerde kaas en melkproducten, want daar kan listeria in zitten. Dit geldt ook voor geitenkaas. Parmezaanse kaas en andere harde ongepasteuriseerde kazen mogen dus wel, wat iedereen ook beweert. Dat moeten we écht harde en oude kazen zijn, dus met van die eiwitkristalletjes. Daarin kan de listeria niet overleven. 100% schapenkazen zoals roquefort zijn ook veilig, want in schapenmelk zit geen listeria.
- Rauw of ongaar vlees, want daar kan toxoplasmose in zitten. Tenzij dat vlees gedurende minimaal 48 uur op -18 of kouder bewaard is geweest, want daar gaat de toxo dood van. Ik heb dan ook buiten de deur voornamelijk vegetarisch gegeten, want dit is echt meer gedoe dan “goed” vlees bestellen. Ook rauwe ham en dergelijke moet dus eerst in de vriezer.
- Rauwe en gerookte vis, oesters etc.: listeria, zeker bij verpakte gerookte vis in de supermarkt. Als je zeker weet dat de vis vers en/of vers gerookt is, schijnt het wel te mogen, maar ik durfde dat niet. Zalm die je bijvoorbeeld zelf warm gerookt hebt en die dus door en door gaar is, kan uiteraard wel.
- Sushi: zelfde verhaal, maar ook dat vond ik te tricky. Ik ken de sushichefs niet goed genoeg om zeker te weten dat alles supervers is. Twee dagen na de bevalling brachten lieve vrienden een schaal met 40 stuks sushi langs in het ziekenhuis, dat maakte een hoop goed. Tip dus als je een pas bevallen sushiliefhebber heel gelukkig wilt maken! Nog zo’n tip: breng eten voor in de vriezer mee. Zelf zwanger? Zorg dat je vriezer goed vol zit, dan heb je tijdens de kraamtijd geen omkijken meer naar het eten!
- Rauw ei wordt afgeraden vanwege de salmonella. Ik trok daar de grens (ik had ook geen zin om ziek te worden), maar dat moet je zelf bepalen.
- Drank in je eten. Ook als het wordt verhit, schijnt er over te blijven. Ik trok zelf de grens bij zelf gestoofde runderlappen die meer dan 6 uur op hadden gestaan, maar buiten de deur at ik dus geen drank.
- Lever: je schijnt een boterhamportie leverworst per dag te mogen eten tijdens de zwangerschap, maar te veel vitamine A is gevaarlijk. Ik heb me beperkt tot een paar hapjes foie gras en het na de bevalling lekker ingehaald, want we hadden in Frankrijk paté voor een weeshuis gehaald voor de kerstdagen.
Wel eten tijdens de zwangerschap
Om te lachen: kaneel en basilicum. Klopt, je moet geen potje kaneel naar binnen gieten, of een heel pak speculaas weg knagen. Dat is sowieso nogal ongezond. Ook een hele bak pesto op lepelen is af te raden. Net als een hele zak drop eten. Maar zolang je het bij normale hoeveelheden (half pak speculaas, halve zak drop ;)) houdt, is er weinig aan de hand. Check dit wel met je verloskundige: ik mocht twee dropjes per dagen eten tijdens de zwangerschap, in verband met mijn bloeddruk.
Nog eentje: honing. Je baby mag het eerste jaar geen honing. Jij mag het wel als je zwanger bent.
De lijst van het Voedingscentrum is vrij duidelijk, alleen doen die nogal moeilijk over eieren. Van mijn verloskundige mocht ik zoveel zachtgekookte eieren als ik wilde. Dat leek mij ook logisch, want als je een rauw ei 1 minuut laat koken, schijnt de dooier al gepasteuriseerd te zijn. Zoveel snoteieren als je lust dus.
Paté wordt overigens in andere landen anders bekeken dan hier. In Frankrijk zitten ze veel minder op de vitamine A: volgens Franse gynaecologen kan je bijvoorbeeld met kerst prima een plak paté eten. Waar ze in Nederland de hoeveelheid per dag beperken, adviseren ze daar vooral om in de loop van de zwangerschap niet te veel paté te eten. Ik durfde het niet aan om veel paté te eten, maar doe dus waar jij je veilig bij voelt.
Alcoholvrij
Op het gebied van alcoholvrije drankjes ben ik nogal kritisch. Ik houd namelijk niet van frisdrank of andere zoete drankjes, met uitzondering van drankjes waar melk in zit (warme chocolademelk, frappuccino, ijskoffie, je snapt het). Alle sapjes en frisdranken vielen dus zo’n beetje af, want zelfs sap mét bruiswater vind ik te zoet. Ook bijna alle alcoholvrije wijn en alcoholvrij bier vond ik ronduit smerig. De echte aanraders op dat gebied vind je hier onder, al het andere raad ik van harte af.
- Weihenstephaner weizen alcoholvrij (gewoon bij AH). Smaakt écht goed, zonder suiker. Op steeds meer plekken in de horeca te krijgen!
- Jever Fun, smaakt écht naar pils, lekker bitter ook. Op veel plekken te koop.
- Alle alcoholvrij bier met minder dan 0,5 gr suiker per ml smaakt naar bier. Alles daarboven niet.
- Pas du Tout crémant. Ja, je proeft dat het geen alcohol bevat. Nee, dat is geen enkel probleem.
- Blue Nun wit. Wat lastig te krijgen, wel echt heel lekker.
- Spa. Heel. Veel. Spa.
Vitaminen als je zwanger bent
Zolang je gevarieerd eet, heb je geen multivitamines nodig. Veel belangrijker zijn foliumzuur t/m 15 weken. Ze zeggen hier 10 weken, maar t/m 15 schijnt te helpen tegen autisme, werd vorig jaar bekend. Ook vitamine D (van die kindertabletjes van 10 mg per dag) en visolie, want zo’n kleintje slurpt je brein leeg. De rest lekker laten staan dus!
Blaasontsteking in de zwangerschap
Dikke tip: blaasontsteking kan gevaarlijk zijn voor de ongeboren baby. Probleem is echter dat je als je zwanger bent makkelijker blaasontsteking krijgt én daar minder van merkt. Ik nam daarom elke dag ook nog een cranberrycapsule. Geen centje pijn.
Lekker thuis eten tijdens de zwangerschap
Thuis eten vond ik verreweg het makkelijkst. Gewoon lekker rode biefstuk uit de vriezer, hamburgers idem dito en zelfs charcuterie. Ook een huisgemaakte poké bowl zonder vis vond ik top. Vooral omdat ik daarmee ook weer zeker wist dat de rijst niet per ongeluk in aanraking was geweest met vis.
Zachtgekookte eieren, gepocheerde eieren, spiegeleieren. Buiten de deur keken mensen me heel raar aan als ik zo’n lopende dooier aanviel, dus heerlijk om dat ongegeneerd thuis te doen.
Verder: eet waar je trek in hebt, en eet vaak genoeg! De laatste maanden at ik elke 2-3 uur. Ik probeerde wel zoveel mogelijk gezond te eten. Dus trek in snickers of roze koeken probeerde ik zoveel mogelijk te stillen met gezonde(re) opties. Ik leefde op kwark met fruit en zelfgemaakte granola. Eiwitten zijn bovendien goed voor je kindje, dus houd dat waar mogelijk in je achterhoofd. Kleinigheidje: dankzij mijn gezonde eetpatroon met veel eiwitten was H bij geboorte wel een reusje (zeker voor mijn lijf), oeps!
En de tip aller tips: als je dan toch lekker aan het koken bent thuis, maak dan dubbele porties en prop je vriezer vol. Daar ga je na de bevalling echt héél blij mee zijn. Wij hadden wel iets dan 30 complete maaltijden in de vriezer zitten en hebben de hele kraamtijd van geprofiteerd.
Uit eten als je zwanger bent
Tip 1: check voor je reserveert de menukaart. Ik vond het fijn als ik in elk geval een paar dingen gewoon mocht eten. Ik heb ook wel eens een uitnodiging geweigerd omdat het beoogde restaurant precies 1 gerecht op de kaart had staan dat ik misschien mocht, terwijl ze 4 gerechtjes p.p. serveerden als complete maaltijd.
Tip 2: Meld bij het reserveren altijd dat je zwanger bent. Ik werd, zeker toen mijn buik wat groter werd, doorgaans met alle egards behandeld, men checkte of ik mijn stoel wel in en uit kon en de chef stond meestal in de startblokken om me in de watten te leggen.
Tip 3: Bestel iets vegetarisch. Heb je nooit gedonder met toxoplasmose.
Tip 4: Vraag, vraag, vraag. Ook vegetarisch eten kan rauwmelkse kaas bevatten. Vertrouw je iets niet? Zeg dat dan eerlijk en vraag om een oplossing. Ik heb een paar keer meegemaakt dat ik mijn twijfels had, en dat was nooit een probleem. Dikwijls zaten mijn tafelgenoten jaloers te kijken naar mijn alternatieve gerecht.
Tip 5: De beste van allemaal: ga uit eten!! Laat je niet ontmoedigen en ga nu het nog kan! Toen ik eenmaal met verlof was, zijn wij elke week minimaal één keer uit eten geweest. Dat voelde toen als heerlijke luxe en we kijken er nog steeds met veel genoegen op terug. Bijkomend voordeel is dat het juist fijn was dat de baby nog een weekje bleef zitten, terwijl het verder in die fase vooral veel ongemak opleverde voor mij. Ik keek ook telkens enorm uit naar die uitjes!
